Ustanie małżeństwa poprzez rozwód w sytuacji trwałego i zupełnego rozkładu pożycia jest sytuacją ciężką dla powstałej przez zawarcie małżeństwa rodziny: współmałżonków i ich wspólnych dzieci. W procesie rozwodowym sąd rozstrzyga o wielu kwestiach, które będą skutkowały na przyszłość, po formalnym rozstaniu małżonków. O niektórych z nich sąd orzeka obligatoryjnie, są jednak takie żądania, które rozstrzygane są na wniosek współmałżonka. Warto więc wiedzieć jakie wnioski powinny być zawarte w pozwie rozwodowym, czego można się w nim domagać i o czym tak naprawdę rozstrzyga sąd.
Wina
To jedna z ważniejszych kwestii rozstrzyganych przez sąd. Ważna z punktu widzenia możliwości żądania od współmałżonka alimentów po rozwodzie, ale także daje niewinnemu małżonkowi poczucie pewnej sprawiedliwości i ulgi. Ponadto małżonek, który jest wyłącznie winny rozkładu pożycia nie może żądać rozwodu, chyba, że współmałżonek wyrazi na to zgodę. Sąd w postępowaniu rozwodowym orzeka o tym, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W procesie rozwodowym strony z reguły chcą jak najszybciej przejść przez proces rozwodowy, oszczędzając sobie niepotrzebnych wyrzutów i bolesnych wspomnień. W takiej sytuacji, jeśli obie strony są tego samego zdania, zaleca się występowanie o rozwód bez orzekania o winie. W takiej sytuacji rozwiedzeni małżonkowie mogą od siebie żądać po procesie alimentów na własne utrzymanie (nie mylić z alimentami na wspólne dzieci, które zostaną opisane w dalszej części opracowania), jeśli popadną w stan niedostatku, a drugi z małżonków będzie w stanie ponieść takie koszty. Jeśli jednak małżonek nie chce w przyszłości łożyć na utrzymanie swojego rozwiedzionego partnera, (bo przykładowo uważa to za niesprawiedliwe za to jak był traktowany w małżeństwie przez współmałżonka), wtedy może okazać się niezbędne orzekanie o winie rozkładu pożycia. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyróżnia dwa typy obowiązków alimentacyjnych współmałżonków: tzw. podstawowy i rozszerzony. Podstawowy obowiązek charakteryzuje się tym, że o alimenty może wystąpić małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (a więc regulacja ta będzie miała zastosowanie w sytuacji, kiedy sąd orzeknie o winie obojga małżonków). Małżonek wnoszący o alimenty będzie musiał wykazać, że popadł w stan niedostatku. Z kolei rozszerzony obowiązek alimentacyjny polega na tym, że małżonek, który został uznany za niewinnego, może żądać alimentów od wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, który nie musi popaść w niedostatek i nie musi go udowadniać. Jest to sytuacja korzystna dla małżonka, który np. mniej zarabiał od rozwiedzionego partnera, ale prowadził życie na wysokim poziomie, na co pozwalały fundusze współmałżonka. Przy rozszerzonym obowiązku konieczne jest wykazanie istotnego pogorszenia sytuacji materialnej będącego bezpośrednim skutkiem orzeczonego rozwodu.
Władza rodzicielska
O władzy rodzicielskiej sąd orzeka obligatoryjnie, jeśli małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci. Z takim żądaniem można wystąpić w pozwie rozwodowym i dla zaoszczędzenia czasu i zapobiegnięcia nieprzyjemnych, często bolesnych batalii o dzieci, wskazanym jest, aby rodzice doszli przed rozstrzygnięciem sądowym do porozumienia w sprawie ewentualnego podziału władzy rodzicielskiej. Ostatecznie i tak rozstrzygnie sąd biorąc pod uwagę dobro dziecka i zasady współżycia społecznego, jednakże zgodne ustalenia współmałżonków znacznie proces rozwodowy ułatwią i przyspieszą. Sąd w wyroku może orzec o:
- pozostawieniu władzy rodzicielskiej dla obojgu rodziców przedstawiających wspólne porozumienie,
- powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając jednocześnie władzę drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby małoletniego dziecka,
- ograniczeniu władzy rodzicielskiej obojga rodziców,
- pozbawieniu władzy jednego z rodziców,
- pozbawieniu władzy rodzicielskiej obojga rodziców,
- zawieszeniu władzy jednego z nich,
- zawieszeniu władzy rodzicielskiej obojga.
Alimenty na dziecko
Sąd w wyroku orzekającym rozwód orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Świadczenie alimentacyjne powinno być adekwatne do potrzeb dziecka i możliwości finansowych małżonka płacącego alimenty. Wnosząc o alimenty na dziecko warto mieć świadomość, że ich wysokość może ulec zmianie. Rodzic wychowujący dziecko małoletnie lub pełnoletnie (bo na takie też można uzyskać alimenty) może wystąpić do sądu o zwiększenie lub zmniejszenie świadczeń. Wychowanie dziecka wiąże się z poważnymi kosztami, dlatego jeśli mimo zasądzonych alimentów rodzic nie może zadbać o podstawowe potrzeby dziecka, powinien ponownie zwrócić się do sądu. Także osoba zobowiązana może zwrócić się z wnioskiem o zmniejszenie wysokości alimentów, jeśli płacenie ich przekracza jej możliwości zarobkowe i majątkowe.
Osobną kwestią jest sposób określenia wysokości alimentów, która jest uzależniona od wielu czynników, takich jak wiek dziecka, stan zdrowia, sytuacja finansowa rodzica wychowującego dziecko, czy wysokość czynszu i opłat za mieszkanie.
Kontakty z dzieckiem
Problematyka kontaktów z dzieckiem i związanego z nimi rodzinnym planem wychowawczym została dokładniej omówiona we wcześniejszym artykule zamieszczonym na stronie kancelarii. Należy wspomnieć, że takie porozumienie współmałżonków, obejmujące zagadnienia związane ze szczegółowym określeniem terminów i częstotliwości kontaktów rodziców, jest niezbędne w sytuacji, gdy występują oni zgodnie o pozostawienie władzy rodzicielskiej w rękach obojgu małżonków.
Pozostałe kwestie
Zgodnie z art. 58 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeknie o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Dodatkowo na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Problematyka rozwodowa jest bardzo szeroka i specyficzna, ze względu na delikatną kwestię jaką jest dobro dzieci rozwodzących się małżonków. JT Kancelaria Prawna posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu spraw rozwodowych zakończonych po myśli klientów, z których opiniami można się zapoznać na stronie internetowej Kancelarii.
